Uit het archief van www.buddha-dharma.nl






Robert Rauschenberg en
de Amerikaanse zen-generatie


De conceptuele kunst


Tully Rector van Nakedpunch.com had ooit een interview met Prof Arthur C. Danto, filosoof, met name kunst-filosoof.


(foto: Het hoofdaltaar in de kerk te Wittenberg)

Arthur C. Danto meent dat het begin van de conceptuele kunst zou kunnen liggen bij Cranach's triptiek op het hoofdaltaar in de kerk te Wittenberg, die kerk waar Maarten Luther predikte en geleidelijkaan zijn eigen theologie ontwikkelde.
Op de predella, zegt Danto, "zie je in het midden een kruisiging die iets weg heeft van een beeldhouwwerk." Hij meent dat dit on-schilderachtige detail Luther er toe heeft kunnen brengen om het "beeld als een tekst" te gaan beschouwen, om zo te komen tot een denkwijze waarin "de betekenis in de plaats komt van de vorm als centraal organiserend concept...." Danto meent dat dit pre-conceptuele denken wellicht in de zestiger jaren van de vorige eeuw geleid heeft tot wat nu als conceptuele kunst bekend staat, een kunstrichting die in New York ontstond waar op dat moment de zen-meester Daisetz T. Suzuki zijn lezingen hield aan de Columbia Universiteit.

Die conceptuele kunststroming werd onderandere vertegenwoordigd door Robert Rauschenberg (1925-2008) en vrienden. Zonder zijn filosofie over de schilderkunst en aanverwante richtingen te kennen was het niet goed mogelijk zijn werk te begrijpen. Je moest weten dat hij werkte "in het gat dat ligt tussen kunst en leven," een uitspraak die resoneerde doorheen de hele Fluxus-beweging van die tijd. Je moest weten dat Rauschenberg vond dat je kunst kan maken uit alles, "uit een paar sokken", zoals hij zei.
In zijn filosofie waarin geen waarde-onderscheid, of schoonheid-onderscheid gemaakt kan worden tussen de dop van een Coca-Colafles en kunst zoals kunst tot dan toe werd gezien, had hij een concept te pakken uit het boeddhisme, hem als het ware toegeworpen door vrienden zoals componist Jonh Cage en schilder Marcel Duchamp die goed naar Suzuki hadden geluisterd, en goed de Huayèn-filosofie over het gelijk zijn van alle dingen in hun oren hadden geknoopt.

Het lijkt er niet op dat Duchamp in zijn latere werken veel boeddhisme heeft gestopt - we vinden niet meer dan een enkele kunstcriticus die, als hij of zij het even niet meer weet, Duchamp's werk soms "zen-achtig" vindt. Maar vriend John Cage's diepere relatie met zen - doorheen Suzuki's woorden, hebben wel degelijk effect gehad op Rauschenberg's kunst. Zie daarvoor de volgende pagina.







Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme