Uit het archief van www.buddha-dharma.nl






De tibetaanse stoepa



naar pagina 1: de stoepa en het reliek



Bij de foto: De ommegang met de rechterschouder naar het voorwerp gekeerd heet in het Sanskriet en Pāli "pradáksina" of "pradáksináya".

Het Maleisische blad The Star meldde op 3 maart 2006 de officiële inhuldiging van een stoepa op het terrein van het Sakyamuni Dharma Center in de plaats Petáling dJáya.


De stoepa kwam het jaar daarvoor, in december al gereed, maar men besloot de officiële plechtigheden uit te stellen in verband met de over de regio razende tsunami.
Het 3,66m. hoge bouwwerk behoort tot een tibetaanse gemeenschap onder leiding van Kyabje Khensur Jampa Yeshe Rinpoche.

Een woordvoerder namens de gemeenschap, Geshe Konchok Tashi, die een specialist op het gebied van torma, beeldhouwwerkjes uit vaste boter, is, maakte duidelijk dat de bouw van een stoepa meer is dan een bouwwerk met architecturale en geometrische kenmerken.
De woordvoerder verklaarde een paar dagen later in de zelfde krant de betekenis van de stoepa zoals dat wordt gekend en aanvaard binnen de tibetaanse traditie.

Foto: De Mahā-pari-nirvāna stoepa te Kusināra waaronder (een deel van) Boeddha's as begraven werd.
Andere tradities hebben verklaringen die deels hiermee overeenkomen, en er deels van afwijken.
Het bouwen van stoepas als herdenkingsmonumenten vindt zijn rechtvaardiging in Sakyamuni Boeddha's woorden toen hij in de laatste dagen van zijn leven op aarde de monnik Ānanda aanwijzingen gaf ten aanzien van zijn crematie. Ānanda vraagt dan hoe de gemeenschap dient te handelen met de stoffelijke resten. Boeddha antwoordt dat zijn as begraven moet worden onder een stoepa, zoals dat ook gebruik was na het overlijden en cremeren van een cakravartin (spreek: tsjàkra-vàrtin), een wereldheerser, of letterlijk: Een die het Wiel Draaiende Houdt.
De stoepa zoals we die nu kennen is ontstaan uit grote grafheuvels. De "stoepa" waar Boeddha's as onder begraven ligt, net buiten de plaats Koesināra waar hij overleed, is niet anders dan zo'n grafheuvel, bij uitzondering bekleed met baksteen zodat ze de tand des tijds heeft doorstaan.
Grafheuvels treffen we aan van Nederland (de Veluwe en Drente) tot Korea.

Nu zegt de Maleise-Tibetaanse monnik over de nieuwe stoepa in Petaling Jaya: "de stoepa is offerandes waardig, en mensen zullen vrede in hun hart hebben wanneer ze de stoepa zien en in de nabijheid ervan verkeren. We geloven dat je hierdoor morele verdienste vergaart en dat je karma gezuiverd wordt."
(Tibetaanse) boeddhisten geloven dat de stoepa, met daarin verborgen bepaalde relieken (sariira), negatieve energie kunnen helpen omzetten in positieve.
De energie die er van een stoepa uitgaat wordt ook behulpzaam geacht bij het vestigen van algemene vrede.

Er is een japanse sub-traditie die daarom ook bijna niets anders doet dan stoepas bouwen waar er ook maar een bouwvergunning afgegeven wordt.

Binnen het tibetaanse boeddhisme bestaat de stoepa uit 24 delen die de structuur van het pad naar verlichting verbeelden. De stoepa moet ook voldoen aan vastgelegde bouwkundige regels omtrent hoogte, breedte en onderlinge verhoudingen van de verschillende delen. Deze maatvoering leren de tantrische monniken als het ware spelenderwijs bij het maken van de zand-màndala (die van bovenaf gezien de vorm en maat hebben van een stoepa, en ook die van een gestileerde lotus, in het midden waarvan Boeddha zit en predikt. Die zo gevormde zetel wordt de Buddhásana, of bodhi-màndala, of bodhi-mànda genoemd.)
Niettemin dienen de bouwers ook goede kennis te hebben van kaligrafie en beeldhouwen, terwijl anderen de kunst moeten verstaan van het oprollen van mantras die binnen in de stoepa opgeslagen gaan worden ten tijde van de ceremoniële ingebruikneming.
"Een stoepa kan van van alles gemaakt worden, zegt de monnik, maar wat er in gaat, daar gaat het om."

Tijdens de bouw werden voortdurend mantras gereciteerd met een geest gericht op het overstijgen van obstakels en leed. Bij de consecratie van de stoepa waren 19 tibetaanse lamas aanwezig die de rituelen uitvoerden waarbij innerlijke vrede en rust werd nagestreefd.

Zie voor een uitgebreide engelstalige thesis over de stoepa in zijn algemeenheid www.uqtr.ca

Dat gezegd zijnde is er ook een deel van het "tibetaanse" karma kagyu dat het leven van de historische Boeddha in 8 stadia wil opdelen, en in principe kan een stoepa dan ook opgedragen worden aan enige van deze. Zo is een stoepa die aan een van de spaanse Costas is opgericht gewijd aan Boeddha's Ontwaken (verlichting bereiken).









Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme