■ Het verhaal is bekend. Zo rond 1900 en iets later stuitte een brits-hongaarse avonturier-geleerde, Aurel Stein, op de
Mogao-grotten en ontdekte de "bibliotheekgrot" die bewaakt werd door een daoïstische professional. De laatste boeddhisten die zich daar nog bevonden, voordat een islamitische invasie vanuit het westen plaatsvond, hadden de teksten die ze niet mee op hun rug konden meenemen daar opgeborgen in de hoop ze ooit weer in goede staat aan te treffen. De toegang tot de grot was enigszins uit het zicht verborgen.
De daoïsten die na verloop van tijd toch weer een vestigingsplaats in die grotten hadden kunnen vinden hadden tot dan toe niemand toegang verleend, maar de laatst overgeblevene van hen, die toch al met de gedachte rondliep om de tekstrollen te verkopen toonde er enkele van aan de langneus, die er aan voorbij zou zijn gegaan had de priester hem geen proeve van aanwezigheid van literair erfgoed getoond. Stein zag hier voor de wetenschap rijke buit — de hem voorgaande "turkic" troepen die ooit vanuit het westen waren doorgedrongen in wat later "East Turkestan" genoemd zou worden, waren niet geïnteresseerd in die grotten; de paarden en kamelen hadden voer nodig, men wenste zo snel mogelijk door te stoten naar graziger weiden.
De meeste van de in de "bibliotheekgrot" (zie afbeelding) aanwezige rollen tekst, rechts op de foto, werden even meegenomen — die Chinezen deden er toch niks mee, en die daoïst zal wel enigszins schadeloos gesteld zijn geweest, en raakten verspreid over verschillende onderzoeksinstituten in vooral Europa. (Hier waren het rollen, de Himalayas gebruikte met een koordje aan elkaar geregen repen berkenast, verpakt in mooi-zijden doeken, en met name de Srilankanen en Indiërs hadden, en hebben, repen palmblad, niet in textiel verpakt, maar met een soort schutblad aan beide zijden.)
Wanneer we goed naar de foto kijken die in 1900 genomen moet zijn, dan zien we dat achteraan in de grot de hoofdplaats niet wordt ingenomen door een boeddhabeeld. Wat we zien is een
bodhisattva (
gekruiste enkels, ook
hier) met een soort cape om en een hoed op die vanuit de verte een beetje lijkt op de dracht van monialen uit de Himalayas. Hoe dat zo gekomen is zal wel nergens zijn opgetekend, voor een academisch genootschap is dat een bijgelovige bijkomstigheid en van geen belang. Ons zegt het iets over het
onderling doordrenken ("het kenmerkende" pt.3) van ideeën, stijlen, en kunstzinnige uitingsvormen.
Stichting onder nummer 20138036.