■ China lijkt definitief de naam Xizang te hebben ingevoerd terwijl de rest van de wereld het nog heeft over Tibet. Een wiki-pagina over Xizang benoemt het als "Tibet Autonomous Region or Xizang Autonomous Region" meekreeg.
Over die naam vonden we op 10 november een wonderlijk persbericht waarin staat dat het tibetaanse boeddhisme er op vooruit zal gaan nu het een aanpassing aan "de chinese context" krijgt (of verdient), althans in chinese overheidsogen. Die uitspraak werd gedaan tijdens de presentatie van een "white paper" dat de titel "CPC Policies on the Governance of Xizang in the New Era: Approach and Achievements" meekreeg. Naast een "aanpassing aan de realiteit in China" zullen de aangekondigde maatregelen ook garant staan voor "een versterking van de religieuze vrijheid van de mensen." Hoe, dat staat er niet bij.

De grap is wel dat de staatspers op 14 november een foto online bracht van de door China gekozen panchen lama (foto) — de tibetaanse PL is destijds ontvoerd en leeft nu als eenvoudige burger ergens in het rijk van het midden, samen met zijn moeder; over zijn vader hebben we nooit gehoord.
Bij dat mastodon-berichtje over de panchen lama werd zijn naam keurig in het gelatiniseerde schrift vermeldt: Erdeni Chos-kyi rGyal-po.
Hij ontving een beduidend aantal Tibetanen die zijn "zegen" wilden ontvangen (Boeddha zou, denken we, hier voor een tweede keer in zijn leven het woord bala [kinderlijke onnozelaar] hebben gebruikt.)
Het herinnert me aan een gesprek met een Taiwanees: — We bezoeken ieder hoofd van een (tibetaanse) stroming die het land maar aandoet, want je weet maar nooit waar 't goed voor is. Heeft hij gaven (powers) dan hebben we geluk; heeft hij ze niet, dan is er niets verloren.

Dat scholieren het vak tibetaans op hun programma hebben staan vinden we in een desbetreffende e-pagina, hoewel er de opmerking "citation needed" bij staat. En kennis van de landstaal staat niet persé garant voor kennis over de meerderheids-levensbeschouwing van dit land ook al zal een beduidend percentage van de literatuur vanuit of over die levensbeschouwing geschreven zijn.

Ergens in de 80-er jaren werd de materiële vooruitgang van Tibet afgemeten aan de jaarcijfers van de eerste industriële vestiging in Lhasa, een bierbrouwerij; het BNP in 1 jaar tijd van 0 tot 100.
In 2008 liet de chinese overheid weten dat over de daaraan voorafgaande 7 jaar de economie in Tibet "12% of meer" gestegen was. Dat werd bevestigd door een bericht van Bloomberg van december 2015. Echter in datzelfde 2015 was dat percentage, volgens een chinese publicatie over economie, gedaald tot 5.1%. In januari 2019 verwachtte China nog dat de economie zou groeien met ca.10%; de eerste 9 maanden van 2023 was dat cijfer geklommen tot 9.8%, dat meldde Azer News van 27 oktober 2023. (In al deze gevallen spreekt China nog steeds van Tibet, en niet van Xizang).

Er wordt in ver-schillende publica-ties op gewezen dat de Tibetaan in meerderheid leeft van zelfvoorzienen-de landbouw en vee-teelt.
"Wij" vinden dat pittoresk en romantisch, "zij" zouden het graag wat gemakkelijker hebben.

Wat nu de maatregelen zijn die Tibet nog verder in de vaart der volkeren zal opstuwen lezen we niet in het persbericht. Wel is het zo dat de bevolking van de stedelijke gebieden erg tevreden is over de aanleg van electriciteit en andere gemakken. Minder tevreden zijn ze over de beperkende maatregelen rond die tempel in Lhasa waar men per traditie eens per dag meditatieve rondjes loopt of de typisch voor de streek languit-buigingen maakt (let op het kind op haar fietsje tussen de devoten; wij kennen die diepe rouw niet van gelovigen die telkens weer de kruisiging, de rituele moord op de stichter van de religie in gedachten moeten houden).
Waarom die kora (het rondstappen) en het buigen van tijd tot tijd eenvoudigweg niet mag, werd de afgelopen jaren door plaatselijke of regionale overheden verklaard binnen het kader van de covid-epidemie, maar ook voor die tijd waren er al regelmatig beperkende maatregelen, hetgeen er op wijst dat China diep wantrouwend is naar de inwoners van de Jokhang gompa (= tempel).



■ CGTN had op 11 november een artikel over de Dabao'en, een voormalige tempel in de chinese stad Nanjing (nan-djieng). De e-pagina brengt het als een tentoon-stellingsruimte voor de chinees-boeddhistische cultuur, met een nadruk op het mahāyāna, en volgens een andere bron dan deze krant is er ook aandacht voor de boeddhistische cultuur van Tibet.
De tempel zou dan ooit tijdens de Yongle-periode (1360 - 1424) zijn gebouwd rond de verering van de vijf Boeddhas zoals het kagyu dat verstaat — de Yongle-keizer had voorkeur voor de boeddhistische interpretatie van tibetaanse streken. Na verloop van tijd lijkt het gelug de tempel te hebben overgenomen. Vandaag, zo begrijpen we uit verschillende bronnen, wordt de zaak beheerd door burgers, suppoosten die door een bezoeker als "onaangenaam" worden beschreven.
Functionerende tempel of niet, de krant toont beelden van een beslist fraai gebouw met mooi ingerichte zalen.

Tenminste een van de muren, zo merkte een bezoeker op, is gede-coreerd met teksten in het tibetaans, onderandere, zegt hij, over een monnik "die moeilijkheden overwon". Hij vond het "schokkend", maar het is mogelijk dat Google Translate hier een verkeerde woordkeus heeft aangereikt.

"Da bao" moet in dit verband verstaan worden als "Grote Dankbaarheid". Om een of andere reden wordt de Dabao ook "Ren An Yun" genoemd, of meer uitgebreid "Nai Qin Ji Wa Ren Ang"; ik waag me niet aan vertalingen omdat de pinyin-weergave ontbreekt.

■ In de Sichuan-provincie van China hebben dorpelingen hun dankbaarheid jegens de goden geuit door een groepje boeddhistische standbeelden uit de 14e eeuw eens lekker op te frissen met wat kleurtjes uit de plastic-verfwinkel.
Dat hebben we eerder gezien in Laos waar de inwoners van een zekere tempel de toeristen een dienst wilden bewijzen door die ouwe troep eens fijn op te schilderen, dan zag je het ook beter.
Hoe dan ook, enigerlei werkelijke kennis over het boeddhisme is niet doorgedrongen tot het sitsjaneese dorp. Ook dat komt meer voor, en hoe vager de herinnering aan Boeddha's leer is, hoe meer de niet of slecht opgeleide mens geneigd is tot hocus-pocus. Wil "China" dan ook de bevolking op een hoger tenminste filosofisch plan brengen, dan hebben ze er belang bij om die levensbeschouwingen te stimuleren die er een uitgewerkte filosofie en maatschappij-opvatting op na houden waarin voor zelfbedachte goden die iets doen, of iets laten, geen plaats is.