Uit het archief van www.buddha-dharma.nl





Boeddhadag



Februari 2007
Over de geboorte- en overlijdensdata van Sakyamuni Boeddha zijn en blijven de meningen verdeeld. Over de maand waarin de drie belangrijkste gebeurtenissen plaatsvonden is die onduidelijkheid er eveneens. Maar toch hanteert de chinese traditie daarvoor een bron die, althans voor hen, vrij duidelijk is. Zie daarvoor het onderstaande hoofdstuk "Astronomie". Er is een chinese berekening die zegt dat hij geboren werd in 629 voor WJ, en overleed in 594 voor WJ.
In Japan gaan velen er van uit dat Boeddha 2588 jaar geleden werd geboren (gerekend vanaf 2007).

De theravāda-communiteiten in Myanmar, Cambodja, Thailand, Sri Lanka, Laos en India vierden in 2006 het boeddhistische jaar 2550, die officiële telling begon dan op de vollemaandag in mei, de dag waarop binnen die stroming zowel de Geboorte, als het Verlicht geraken of Ontwaken, en het Overlijden van Sakyamuni Boeddha of Gáutama of Gótama Boeddha wordt gevierd, en eindigt in mei 2007. Die dag wordt Vésak of Visákha genoemd.

Een groot, zoniet het grootste deel van de rest van de boeddhistische wereld heeft zich bij die driedubbele feestdag aangesloten om zo in ieder geval jaarlijks één gezamenlijke feestdag te hebben. Dat jaartal wordt dan meestal in het midden gelaten.
Op 31 mei 2007 vierden velen derhalve 'Boeddhadag', of Wésak of Visákha zoals het in het Pāli, resp. Hybrid Sanskriet heet.
In de jaartelling is in 2011 wijziging gekomen. Sri Lanka is in dat jaar overgegaan tot het berekenen van de jaartelling vanaf Boeddha's Verlicht geraken; anderen blijven bij een berekening vanaf Boeddha's overlijden. In 2011 vierde Sri Lanka daarom 2470 jaar boeddhisme, terwijl andere landen spraken over 2555 jaar boeddhisme.
Op zeventien mei 2011 was het vollemaan, ofwel vésak in de oude betekenis van het woord.
Op zo'n dag baadt de Chinees-boeddhistische gemeenschap een beeldje van baby-Boeddha, en spreekt daarbij de wens uit dat zowel de persoon zelf, als de rest van de wereld, de zuiverheid van Boeddha mag bereiken. Die praktijk komt globaal overeen met de gebruiken tijdens het jaarlijkse Japanse Hanamatsuri-festival op 8 april.

Astronomie

James Legge heeft zijn vertaling van Faxian's reisverslag (spreek: fa-sjèn - zie ook het ene regeltje over deze monnik op de pagina over Xuanzang) verluchtigd met prenten uit een ongedateerd antiek chinees boek over Sakyamuni Boeddha's leven.

De monnik Faxian bereisde tussen de jaren 399 en 414 India en Ceylon (het huidige Sri Lanka), op zoek naar de vinaya, de Orderegels voor monialen. Hij kwam inderdaad naar China terug met de Mahāsánghika-regels die hij in Patna (India) had gekopieerd, of liever, vertaald, en met die van de sarvasti-vāda. Maar dat is hier niet het onderwerp.

De discussie hier betreft een van de afgebeelde prenten in Legge's vertaling die Boeddha verbeeldt vlak nadat hij Ontwaakte en nog in diepe meditatie verzonken zat.
De prent is gemaakt door een kunstenaar die alle conventies van de klassieke chinese prentkunst volgt, inclusief de traditionele manier van rotsen tekenen, en met een boom die eerder lijkt op een chinese, in vorm getailleerde pijnboom dan op de actuele bodhiboom te Bodhgaya.
Het meest opmerkelijke is dat helemaal bovenaan twee sterrenbeelden staan afgebeeld, met een drietal attendant-sterren er omheen.

Waarom de oudheid groepen sterren schematisch is gaan afbeelden met verbindingsstreepjes ertussen is een raadsel. Het gebruik moet heel oud zijn, en opvallend is dat we zowel in China, India, als Griekenland dezelfde groepen sterren op dezelfde manier zien afgebeeld. Er moet al heel vroeg een soort mondiale wetenschapelijke samenwerking en overeenstemming zijn geweest.

De twee sterrenbeelden die op de besproken prent zijn getekend zouden geïnterpreteerd kunnen worden als Pisces (de vis) en Pegasus (het paard), die inderdaad dicht bij elkaar staan. Voor deze interpretatie is wat "free thinking" nodig omdat op de prent de Vis een bepaald brede wig te zien geeft, terwijl de nieuwere afbeeldingen een smalle wig tonen. Ook de prent's paard is enigszins anders getekend dan de afbeeldingen die we nu kennen. Toont de prent Pegasus in de vorm van een pannetje met een lange steel, de afbeelding die we vandaag zien is eerder een vierkant met een lange vliegerstaart.
Niettemin. De combinatie Pisces/Pegasus staat tussen februari en eind maart aan de oostelijke hemel. De chinees-boeddhistische traditie plaatst dan ook de drie data van Boeddha's geboorte, ontwaken en verlicht heengaan aan het eind van maart (in 2010), op drie verschillende dagen. Dat wil zeggen, ze volgen de maanmaand-aanduiding die, give or take een schrikkeljaar, overeenkomt met maart op de juliaanse kalender die het westen hanteert.

Vooral het gegeven dat de Chinese traditie de drie belangrijkste data uit Boeddha's leven zo dicht bij elkaar plaatst zou Faxian geleerd kunnen hebben tijdens zijn verblijf op Ceylon (Sri Lanka) waar vandaag alledrie de data bij elkaar worden samengepakt onder de noemer vésak, wésak, of visákha.
Indien het Faxian is geweest die deze kalender heeft meegebracht naar China, dan heeft het Ceylon van de oudheid de maankalender gehanteerd, net zoals in India waar het gebruik goed gedocumenteerd is geworden. En dan heeft Ceylon ofwel vanaf de kolonisering door de Portugezen (vanaf 1505/6), ofwel vanaf de onafhankelijkheid na het vertrek van de Britten, de maankalender voor een belangrijk deel ingeruild voor de juliaanse, die inderdaad minder dramatische schrikkeljaar-bijstellingen behoeft om in de pas met de seizoenen te kunnen blijven lopen.

Dat vésak op Sri Lanka dan nu gevierd wordt op de vollemaandag van mei betekent dat vanaf een zeker moment de schrikkeljaar-bijstelling op de maankalender niet meer is gehanteerd, en dat men uiteindelijk is uitgekomen op mei, zoals ze ook voor andere plechtige gelegenheden een vaste maand en dag op de westerse kalender hebben gekozen - evenals Japan, overigens. De officiële naam voor zo'n vollemaandag is Upósatha. Zie een paar woorden in boek 31 van de Avatámsaka Soetra.








Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme