Het woord |
Uitspraak |
Betekenis |
Het woord |
Uitspraak |
Betekenis |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Āgama en Nikāya |
aagama, nikaaja |
Zie voetnoot 1, linkerkolom, Avatámsaka sūtra bk.22-2 Het hinduïsme kent āgama. Deze collectie heeft geen enkele verbinding met de vroeg-boeddhistische āgama. |
Pūja |
poedja |
zie deze pagina |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ajahn |
Adjáán |
Thaise vorm van het Sanskriet en Pāli Achariya. Spreek Atsjárie-ja. Zie onder. |
Rōshi, Sensei |
Rosjie, sensei |
Rōshi. Letterl.: 'oude meester'. Titel van een japanse zenmeester die officieel "overdracht" heeft gekregen en leraren (sensei) mag benoemen. Sensei betekent letterlijk: Diegene die eerder tot geestelijke wasdom is gekomen dan anderen. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ārama |
áárama |
Het Pāli-woord ārama kan kort vertaald worden met "lusthof". Er wordt een park mee bedoeld dat gereserveerd is als verblijfplaats voor monniken of nonnen. Het mag niet verward worden met het Sanskriet-woord áshram dat in één van de twee betekenissen letterlijk hetzelfde betekent, maar dan als oord waar het hinduïsme beleden wordt, al dan niet onder leiding van een "swami" of "guru". Een Kleine Voertuig-boeddhist (theravāda) gaat naar een ārama; een volgeling van het hinduïsme gaat naar een ashram. |
saivisme |
idem |
De hindu-leer rond de god Shiva |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ashin |
Asjien |
Het birmese ashin = Āchariya in het Sanskriet en Pāli: leraar |
Sakyamuni |
uitspraak |
De wijze (muni) van de Sakya-clan; de historische Boeddha atta (P.)/ atma (Skr.) idem Devdutt Pattanaik over het Sanskriet-woord 'atma' zoals het gezien wordt in het hinduïsme: "It is often translated as soul and/or spirit in English. These two words are often used interchangeably. Yet these words have different roots and meaning. Spirit comes from Greek mythology. Soul comes from Christian mythology. Atma comes from Hindu mythology. (zie voor hinduïsme: http://www.mid-day.com/articles/atma-is-not-quite-spiritual/16382180#sthash.VYE9dPmo.dpuf voor boeddhisme: "self") samādhi (Skr.) samaadi Het handhaven van een stille geest doorheen formele meditatie en dagelijks handelen Bhakti Bhàkti Devotie. Vanaf de 7de eeuw in het zuiden van India ontstaan als neo-hinduïstische verering waarbij het object van verering "de godin" (dévi) is, maar ook andere namen draagt. sāmana (P.) / srāmana (Hybr.Skr.) saamana/sraamana, geen nadruk op -ma- Zie de voetnoot Bhante Bhante (h uitspreken) Eerwaarde sangha sáng-ha Religieuze gemeenschap binnen het jaïnisme en het boeddhisme. Leenwoord uit het jaïnisme dat ouder is dan het boeddhisme Bhiksu / bhiksuni (Sanskr.), Bhikkhu / bhikkhuni (Pāli) Bhíksjoe, bhiksjoenii Volledig gewijdden (m/v). Zie upasampadá sanskriet en pāli idem Zie de doorklik bidden/reciteren idem De nederlandstalige wereld verdomt het om het reciteren dat boeddhisten doen anders te benoemen dan "bidden". "Bidden", in de strikte betekenis van het woord, is iets voor jezelf vragen: geef me dit, doe dat voor mij. Het reciteren dat boeddhisten doen, is het reciteren van verzen en mantras die de wereld als onderwerp hebben: laat er vrede zijn, laat het iedereen goed gaan. sāsana saasana Tijd en plaats waar boeddhisme bekend is. Het door Wilhelm Geiger en anderen geïntroduceerde ""church" is verwarrend en te kort door de bocht, zelfs wanneer met "church" "gemeenschap" wordt bedoeld. Bodhgaya uitspraak De plaats waar de historische Boeddha Verlichting behaalde, respectievelijk Ontwaakte Sayadaw Sàja-dô Birmees voor Oudere Leraar bodhi boodie Verlichting, Ontwaken. De Sanskriet stam is buddh: wijsheid seculier boeddhisme Burgerinitiatieven die geen rechtstreekse verbinding (meer) hebben met traditie- of sub-traditie- stichters of vertegenwoordigers van zo'n traditie of sub-traditie Initiatieven die zich richten op het onmiddellijke welbevinden, niet op het bereiken van een levensbeschouwelijk doel Brahma bráma of braama. uitspraak Oud-Indiaas begrip/godheid dat in sommige hindukringen gelijkgesteld wordt aan het Al, god genoemd, en in het boeddhisme een van de hogere, zij het uitdrukkelijk vergankelijke, goden is. Samen met de andere godheid Indra zou het volgens het boeddhisme Bráhma zijn geweest die Boeddha Gótama, Gáutama, of Sakyamuni bij zijn geboorte opving opdat hij niet meteen met de aarde in aanraking hoefde te komen. Shih ongeveer shúh Afkorting van het chinese fashih, dharmapersoon; fa = dharma; shih of shi = persoon of leraar. Zie 'fashih'. deva deeva, deewa of deev Zie de betreffende pagina Shingon Sjien-gòn (g als in 'good') Letterlijk: "Het ware woord", een japanse boeddhistische-esoterische richting. dhamma (Pāli) / dharma (Skr.) idem met uitgesproken h Zie de betreffende pagina Shōnin Sjoonien Japanse titel voor een lekenpriester en/of lekenmonnik esoterie / esoterisch Binnen het boeddhisme is esoterie dat gedeelte van de filosofie-praktijk waar een vooropleiding in de basis-concepten van het boeddhisme voor nodig is, en die in principe alleen wordt overgedragen op diegenen die deze vooropleiding achter de rug hebben, soms in een geformaliseerde leerling-leraar relatie, soms ook niet. De wikipedia-pagina over esoterisch boeddhisme trekt de grens te nauw en betrekt het uitsluitend op het tantrisme. Ook de Japanse uchiyama-pagina is eenzijdig. sunim soenìem Beroepsaanduiding voor koreaanse moniaal (m/v) fashih fa shúh "Shi" (4de toon) wordt gebruikt als familienaam voor alle boeddhistische monialen in de chinees-mahāyānistische traditie. "Shi" betekent "leraar"; "fashi" ("fa", 3de toon) + "shih" betekent dharma-leraar. sūtra (sanskriet) / sutta (pāli) soeoetra / soeta In het klassieke, niet-boeddhistische Sanskriet een kort aforisme. In die zin moet de vietnamese uiting "88.000 sūtra" begrepen worden: zoveel duizend korte zinnetjes in het vanuit het Sanskriet binnengebrachte mahāyāna-idioom. Binnen het boeddhisme is een sūtra (Skr.), resp. sutta (P.) een Leerrede die veelal begint met "aldus heb ik het gehoord." Zie ook deze introductie. ghat idem Woord uit de indiase talen. Oversteekplaats, bergpas, front van een klip boven laagland of zee- of rivieroever. Tathāgata tathaagata; uitspraak Sanskriet/Pāli: letterlijk "zo-gekomen" en/of "zo-gegaan": Boeddha. Zie ook de Lankāvatāra soetra, tekst 57 en het Words in picture-blog guru goeroe; g als in 'good' In principe een woord uit het hinduïsme, overgenomen door Himalaya-stromingen. Het staat voor een leraar die zelf in lichaam en geest een zeker doel heeft bereikt en dit weten vervolgens overdraagt aan leerlingen. Het staat niet voor "fantast", "blaaskaak", of "weetal", een denigrerende betekenis die het westen aan het woord geeft. Thera / Theri teera / teeri Pāli (theravāda) term voor "ouderling", een monnik (m/v) met meer dan 12 monniksjaren hinduïsme idem In 1828 kwamen de britse kolonisten in India met het woord "hindu", als een vereenvoudigde manier om de indigene bevolking in administratief opzicht te duiden. Iemand als Amit Patil zegt dat het woord hindu een "culturele term" is voor die bevolkingsgroepen die, vanuit Engeland gezien, voorbij de Hindukush wonen. Hij stelt dat de Britten het woord hindu niet gebruikten als een omschrijving van een religieuze gezindheid, hoewel al kort daarna alle voor de Britten onbekende levensbeschouwingen van het continent werden gegroepeerd onder de verzamelnaam hinduïsme. Thich thig (g als in 'good') Volledig gewijdde in de vietnamese mahāyāna-stroming (m/v) indigeen Indigeen betekent "eigen aan het land". Wanneer hier het woord "indigeen" wordt gebruikt, betekent het dat het om iets niet boeddhistisch' gaat. tirthankara tirt-ànkara "Oversteker" van de rivier" (tirth = fjord of aanlegplaats). Titel van jaïn-heilige. Zie deze pagina. itihāsa itihaasa Een woord uit het hinduïsme, zeer wel vergelijkbaar met "legende": een samenkomen van feiten of geschiedenis (Roodkapje), ethische opvattingen of maatschappelijke gebruiken (ga als kind 's-nachts niet alleen in 't bos), en een bloemrijke fantasie-vertelling die de aandacht van de toehoorder van begin tot eind moet vasthouden. upasampada oepa-sampadá Hogere wijding van monialen Jātaka Djaataka "Geboorteverhalen", onveranderlijk verteld in de itihasa-stijl; vertellingen over Boeddha's vroegere levens, voordat hij Boeddha werd. vaisnavisme váisna-visme De hindu-leer rond de god Vishnu Jōdō Shinshu Djoodoo sjiensjoe "De Ware Leer" of School (shu), of de Geloofsleer, of de "Leer van het Gemoed" (shin) van het Reine Land (Jōdō) Vairocana Vaj-róó-tsjana. Géén klemtoon op tsja-. Betekenis: "Groot Licht", "Grote Helderheid", "Grote Zon". De naam van de oerboeddha of boeddhaschap als zodanig. Een Mahāyāna-opvatting, hoewel niet algemeen aanvaard. Jogye Djogjae De naam van de grootste boeddhistische Orde in Korea Veda / vedisch veeda / veedies De leer die aan de basis ligt van het hinduïsme, dus niet van het boeddhisme. Er zijn binnen de canon van het vroege boeddhisme verwijzingen naar de veda. Die verwijzingen zijn zonder uitzondering een afwijzing van het vedische, en/of een nieuwe inhoud geven aan oude vedische begrippen. kaste idem Zie caste (engelstalig) martelaar idem Zie het blog Words in Picture Vihāra, wat, tazaung vihaara (vihāra = Pāli en boeddhistisch Sanskriet; wat = thais; tazaung = birmees.) Tempel-, kloosterterrein in India en Zuidoost Azië. Oorspronkelijk "tuin" of "lustoord". Zie ook deze pagina. medelijden geen sanskriet en pali-equivalent Zie het engelstalige blog Words in Picture vinaya vinaya Geformaliseerde set regelgeving voor monialen uit de theravāda-, chinese, en koreaanse richtingen die een 'hogere wijding' hebben gekregen (zie upa-sampadá). Ze gelden dus niet voor alle andere min of meer professionals, inclusief de Himalaya-richtingen waar men het upasampadá niet kent. De vinaya is beslist niet bedoeld voor de burgerboeddhist, die hem ook niet hoeft te kennen. Het theravāda of zuidelijke boeddhisme heeft 127 regels; het aantal regels dat vastgesteld werd door de Dharma-goepta traditie die door het mahāyāna wordt gehanteerd heeft er 143. Zie ook Mahāyāna and Hīnayāna Ordination mind onvertaalbaar Zie het engelstalige blog wat idem zie vihāra Murugan mòeroe-gan - g als in 'good' Tamil-god van oorlog, schoonheid, en de zon. De tamilreligie is er een in een serie van vele, op dit continent. Achtervoegsel -ius, respectievelijk -zi in Chinese namen Confucius Mencius uitspr. Kongzi uitspr. Mengzi Nayaka Mahā Thera Náyaka Mahā Teera Náyaka: leider, gids; Mahā: groot; Thera: Ouderling (meer dan 12 monniksjaren). Termen uit het Pāli-boeddhisme. navayana naava jaana De naam die indiase theravāda-monniken die voortkomen uit de bevolkingsgroep van B.R. Ambedkar aan zichzelf en hun sub-stroming geven. Ze wijzen de naam "dalit-monniken" af; ze vinden dit denigrerend. Phra prà Thais voor 'monnik' |
|
Stichting onder nummer 20138036.