|
|
De vaktermen van het boeddhisme worden niet doorheen alle (sub-)tradities gelijk geïnterpreteerd.
De vroegste Āgama- en Pāli-teksten, resp. behorend tot het Grote en het Kleine Voertuig, zijn ontstaan als een reactie op de concepten die binnen de veda en de (pré-)hindu upanishads naar voren worden gebracht en waaruit het hedendaagse hinduïsme zijn inspiratie haalt.
Alle mahāyāna-geschriften, de soetras (sūtra), zijn een reactie op de genoemde vroege āgama- en Pāli-teksten; ze zijn het er niet helemaal mee eens, ze geven er uitbreiding aan, of een andere wending.
Binnen de mahāyāna-stroming zijn de soetras over het algemeen zowel een reactie op de veda en de upanishads, als op de āgama- en Pāli-periode, als op elkaar.
Zo geeft de vroegste collectie canonieke werken waar het woord mahāyāna op van toepassing is, de Prajña-paramitā-collectie, een eerste commentaar op het in de eerdere geschriften naar voren gebrachte begrip sunyatā, dat we hier kortheidshalve vertalen met 'ledigheid'. De Lotus soetra, bijvoorbeeld, verwijst daar impliciet naar.
De Avatámsaka soetra is een impliciet commentaar op de Lotus soetra en interpreteert de termen hier en daar anders.
De Lankāvatāra soetra is voor een deel geschreven uit bewondering voor zowel de Prajña-paramitā-collectie als voor de Avatámsaka soetra, en Ashvaghosa's "Ontwaken van Gelovig Vertrouwen in de mahāyāna" probeert een synthese van voorheen aangeboden begripsaanduidingen, maar komt dan toch uit bij een omschrijving van terminologie waar zen en Reine Land zich prettig bij voelen, maar anderen waarschijnlijk weer niet helemaal.
Het is daarom verstandig de verschillende vaktermen te interpreteren naar de tijd waarin ze in deze of gene stroming ontstonden, of binnen de context van dit of dat canonieke geschrift, en er bij te bedenken dat er altijd anderen zijn die het, op basis van weer andere teksten, anders zien.
Uitspraakregels voor vreemde woorden:
De u wordt uitgesproken als oe als in hoed: Borobudur = Boroboedoer.
De j wordt uitgesproken als dj; jātaka = djaataka.
De c, ch en cch worden uitgesproken als tsj; citta = tsjieta; ch'an = tsjan.
Kortere of langere lemmas over de woorden :
• Puññaskandha,
• Geest, c.q. mane,
• Mening, c.q. drsti,
• De zeven schatten,
• Dipànkara,
• Wereld, c.q. loka-dhātu,
• Perceptie, c.q. Sañña,
• Niet ... niet,
• Offerandes,
• Boeddhaland,
• Perfect lichaam van vlees en bloed, c.q. rūpa-kaya-pari-nispattya,
• De Verdienstelijke Dharma,
• Universeel vorst, c.q. cakra-vàrtin,
zijn toegevoegd aan de introductie
|
• aandacht, juiste
• aanvaarden
• accharya
• Anātha-pindada
• araña-vihārin, in het woud levende
• āsuras
• atma
• atomen, ook tekst 30
• bāla, kind
• beeld, bedacht•
• beelden, nimitta
• beloning
• bereik, prápta, verkregen
• bestaande, het
• bevrijding, ook tekst 15, ook tekst 31
• Bhàgavat
• bijeenbrengen, ook tekst 10
• bodhisattva-mahāsattvas
• Boeddha-rijk
• Boeddha-oog, buddha-càksu
• bovennatuurlijke vermogen
• caitya
• de heilige, yava-deva
• devas
• dharmaparyāya
• ding, presentabel
• dingen, vàstu
• Dipànkara, ook tekst 16
• dosa, haat
• drievoudige wereld
• duisternis
• echo, dhváni
• eender
• ensloos
• gāthā, zang
• geboorte geven
• geboren
• gedachte toelaten, utpāda
• gedachtestroom
• geest, citta
• geloof, graha
• geloven
• gepast
• gepredikt, prediken
• gids, nàyaka
• goede familie
• goede, het
• grote wijsheid
|
• illusie
• impuls, pravàrte
• inlaten met, pràti
• inzicht
• kàlpa, omwenteling
• karakteristiek
• kenmerken, ook tekst 5
• kennen
• kennis, alles overstijgende
• knielde neer, janumándala
• kracht
• landen: ksétra
• laten bestaan, sthiti
• leraren
• lichaam, groot
• Lokadhātu
• manas, denken, geest
• meditatie
• memoreert
• niet steunen op, pratisthito
• niet-gekomen
• niet-samengesteld, asamskrta
• niet-zelf
• niets behaald
• nobele wezens, aryapudgala
• onderwijzen, ook tekst 14, en tekst 24
• ontstaan
• ontvankelijk
• oppakken, ook tekst 28, en tekst 9
• overwegen
• overzijde bereiken
• parinirvāna
• passieloos, virāga
• passies, raga
• perceptie
• perfectie
• pradáksina, ommegang
• pradésha, land
• prajñāparamitā
• prthivi, aarde, de wijde wereld
• pudgala, wezen
• puna
• puññaskandha, ook tekst 16, en tekst 8
• reciteren
|
• samyaksambodhi
• sangha
• sañña, denken
• schenken
• schijngestalte, māyā, ook tekst 32
• skandha
• smrti
• spreken
• Srávasti
• stroom, de … binnengaan
• Subhuti
• substantie, materie
• Súgata
• surya, zon
• terugglijden
• toelaten, prôti
• uitdoving
• ultieme waarheden
• upasthāna
• vàndana
• verdienstelijk
• verdraagzaamheid, geduldige, ksanti
• verfraaien
• vernietiging
• visie, ook tekst 15
• vlot, het
• voertuig
• volmaakt
• voorspellen
• voort laten komen, utpada
• vorm, rūpa
• vreugde
• waar, onwaar
• waargenomen worden, drastávya
• waarnemen, ook tekst 14
• weg, yana
• wereldheerser
• wereldsysteem
• werkelijkheidswaarde
• weten; añana, niet-weten(de)
• wijs, guna, vīra, prajñā
• zandkorrels
• zeven schatten
• ziel
• zijn
|
|
|
|
Vertaling: bhiksuni Ratana.
Deze pagina is er een op de site www.buddha-dharma.nl 
www.buddha-dharma.nl is eigendom van White Jade River, Instituut voor Boeddhisme
|
|
|
|