2025, ervaringen in Duitsland met het vipassaná van Go-enka

---

In de Tagesschau van 27 november 2025 kwamen we een tekst tegen waaruit onderstaand een paar fragmenten. Ze getuigt van het fundamentele cultuurverschil Oost en West. Bij het lezen er van blijkt opnieuw hoe de psychologie-wereld met deze meditatietechniek aan de haal is gegaan onder veronachtzaming van de context, en met als reden en doel een geneesmethode aan te bieden voor psychische en/of psycho-fysieke problemen. En daarin worden ze gestaafd door de nazaten, als het ware, van Go-enka, de man die het anapana — zie pagina 1 — heeft willen aanpassen aan de zakenwereld van zijn tijd.

---

"Zehn Tage schweigen, stundenlang meditieren. Viele schwärmen von Vipassana-Retreats, die weltweit angeboten werden. Doch BR-Recherchen zeigen, dass manche Teilnehmende dort an psychische Grenzen geraten. Von Christiane Hawranek und Katja Paysen-Petersen, BR

...

Ungefähr 200.000 Menschen nehmen jährlich an einem Vipassana-Kurs nach S.N. Goenka teil, sagt Dhamma, das Netzwerk dahinter. Es listet rund 400 Zentren und Kursorte auf - etwa in Indien, Australien, Kanada, den USA. Auch in Deutschland gibt es fünf Standorte, unter anderem im baden-württembergischen Sasbachwalden und im sächsischen Triebel. Auf der Dhamma-Webseite wird die Meditationstechnik als "universelles Heilmittel gegen universelle Krankheiten" bezeichnet.

...

Extremes Setting: kein Buch, kein Sport, wenig Schlaf ... Handys werden anfangs abgegeben, zehn Tage lang wird geschwiegen und täglich rund zehn Stunden meditiert. ... Außerdem sollen sie nicht sexuell aktiv sein ..."

---

Het vipassaná heeft een reden en een doel. Het dient ter realisering van Boeddha's leer aangaande het dukkha in universele zin, en hoe daar een eind aan te maken. Wordt het aangeboden ter genezing van mentale stoornissen, of PTSD of andere traumas, dan moet vipassaná afgeraden worden, zeker wanneer er geen competente begeleiding is — en die is er aan het begin van de 21e eeuw steeds minder.

De in het Tagesschau-artikel besproken Go-enka-techniek gaat voorbij aan wat we fysieke cultuur kunnen noemen: de westerse mens groeit op met stoelen en banken met arm- en rugleuningen, het kruisbeens zitten zonder ruggesteun is iets dat langzaam en voorzichtig aangeleerd moet worden. De beoefenaar mag beginnen met 5 minuten per dag, en kan die tijd oprekken tot de door Go-enka voorgeschreven 10 uur per dag. Tegen de tijd dat deze houding geen fysiek ongemak meer oplevert kunnen enkele jaren voorbij zijn gegaan, jaren waarin de beoefenaar zich het best kan verdiepen in de leer van het boeddhisme, opdat z/hij begrijpen gaat waar zittende meditatie voor dient. (Staande en lopende meditatie komt in andere sub-stromingen dan die van Go-enka voor.)

Zolang iemand die zich voor deze techniek aanmeldt nog zorgen heeft: geldzorgen, visumzorgen, scheidingszorgen, huisvestings-zorgen, medische zorgen, doorstane ruzies, moeten deze zorgen eerst uit de weg worden geruimd opdat de retraite in voldoende gemoedsrust kan verlopen. Het is van het grootste belang dat de meditator de op pagina 1 (zie hier) omschreven 4 stadia ook werkelijk gaat ervaren, vooral die van vreugde en rust/gelijkmoedigheid. Komen er onlustgevoelens, zeker wanneer er geen competente begeleiding is, dan is het nog het beste om op andere manier, en elders, aan die onlustgevoelens te werken. Boeddha's leer is er immers ter realisering van een zekere mate van universele bevrijding door diegenen die het in zich hebben om dit te kunnen bijtreden. Het dient niet ter genezing van wat klein leed genoemd moet worden, of van fysiek of psychisch lijden als gevolg van lichamelijke of geestelijke onvolkomenheden.