|
|
|
Voetnoten bij de voorpagina
..(1) De naam Vessántara, en het hele verhaal er rondom, moet eveneens behoorlijk lange tijd na Boeddha's overlijden zijn ontstaan.
Die naam komt op ons, Belanda, nogal vertrouwd over. We kennen immers een naam als Nussántara, voorheen onder-andere de naam van een museum in Delft dat niet meer bestaat, vandaag de naam van Indonesië's nieuwe hoofdstad in aanbouw. Het is, zegt de AI-bron, een samentrekking van "het Javaanse" nūsa: eiland, en àntara: tussenin.
Zo ook moeten we het -àntara van Vessàntara zien als er tussenin, temidden van, zoals in het Himalaya-boeddhistische, taalkundig op het Sanskriet gebaseerde, àntara-bháva.
Het voorzetsel (P.:) Vess-, Ves-, of (Skr.:) Viś- levert meer problemen op. Weliswaar geeft het Sanskriet onderandere Vessántara als "te respecteren", maar we vinden ook een veśanta of vesantá als "vijver". Dan zou de fantasie kunnen zijn dat we hier te maken hebben met iemand die "tussen twee vijvers" leefde, danwel iemand die "temidden van te respecteren" anderen zijn dagen doorbracht. We weten het niet, maar kwade bedoelingen steken zeker niet achter deze naam.
Gelet op de nogal Indonesisch klinkende naam (zie het Nussántara) zou een nog brutalere speculering kunnen zijn dat de Vessàntara [d]Játaka ook daar ontstond, bijvoorbeeld rond de in de 9e eeuw in aanbouw zijnde Borobudur. Het is zomaar mogelijk dat een opdrachtgevende raja daar besefte dat geen van zijn collegae ooit zo'n enorm gebouw aan de boeddhistische gemeenschap had geschonken, en daar luid over opschepte. En dan kan het zijn dat een dolblije en waarderende monnik een verhaal schiep waarin de Javaanse raja zich zou kunnen herkennen zonder dat anderen met de vinger zouden kunnen wijzen: verwaande kwast!
Het is een doldrieste fantasie, en niemand hoeft deze aan te nemen.
(2) "De aarde (die) zeven keer schokte". Een van de kenmerken van het boeddhisme is dat de verschillende manuscripten zoveel "rijtjes van" heeft, de rijtjes van 2,3,6,7,10,12 enzovoorts. Dat is voor velen aanleiding om dan maar niet in de boeken te duiken want je wordt er tureluurs van.
Toch een paar voorbeelden: Boeddha nam volgens de legende na zijn geboren worden 7 stappen. Zijn moeder Maya's dood volgde 7 dagen daarna.
Het meest gebruikt wordt het cijfer 7 echter nog in de "zeven factoren van Ontwaken (P.: bojjh-ànga) zijnde Aandachtigheid (P.: satÍ), Onderzoeken (P.: dhamma-vicaya - spr.: vie-djaa-ja), Energie (P.: vīriya), Blijdschap (P.: pīti), (uitlopend in) Kalmte (P.: pàssaddhi), (gevolgd door) Concentratie (P.: samādhi), en (eindigend in) Gelijkmoedigheid (P.: upekkhā).
Dat gezegd hebbend is het in deze tijd waarin de wereld in brand staat, maar niemand dat echt wil onderkennen, en waarin wellicht voor het eerst in de moderne geschiedenis door rechterlijke machten veroordeelden aan het hoofd staan van naties die ofwel op instorten staan, danwel het geweld opzoeken, het begrip (P.:) "adhi-karaná" niet eens zo niet terzake doend is. Dan hebben we het over de 7 regels die binnen de monialengemeenschap gehanteerd worden, of gehanteerd zouden moeten worden om geschillen te beslechten. Ze komen voor in 4 leerredes van het Kleine Voertuig, maar gelden eveneens elders.
In de Pāli-collectie de MajjhÍma Nikáya (ii.247) vinden we een verslag waarin Boeddha zich ten overstaan van zijn neef en verzorger Ānanda uitspreekt over de hen omringende overige monniken die de hele tijd met elkaar zitten te bekvechten over de interpretatie van Boeddha's woorden. Mocht iemand denken dat het altijd pais en vree is geweest: we vinden van die bekvechterij twee voorbeelden in de vroege canon. (Vroeger stond er een accent-circonflexe op een van de vree's - ê.)
De opsomming van 7 gaat dan als volgt:
"Ānanda, geschillen worden op 7 manieren beslecht. . . . Een geschil kan beslecht worden door (de persoon) te confronteren (met de kwestie).
Een geschil kan beslecht worden door in het geheugen te duiken (en daar voorbeelden vinden die nuttig kunnen zijn).
Een geschil kan beslecht worden door krankzinnigheid in het verleden onder ogen te zien.
Een geschil kan beslecht worden door erkenning (van gemaakte fouten) en het effectueren (van maatregelen).
Een geschil kan beslecht worden door de opvatting van de meerderheid (in acht te nemen).
Een geschil kan beslecht worden door zich uit te spreken over iemand's slechte karakter,
en het kan beslecht worden door er gras over te laten groeien (zand er over)."
|
|
|
|
|
|
|
| 
Stichting onder nummer 20138036.